Türkiye, “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi" listesinde, 44 firma ve 395 milyar dolarlık proje büyüklüğü ile ikinci sırada yer almaktadır. ENR (Engineering News Record) Dergisi.
Hepimizin başına bela olan Kovid-19 virüsünün sebep olduğu salgın hastalık insanların, şirketlerin, kurumların ve de devletlerin düzenini bozdu.
Sözün özü dünyanın düzenini bozdu bu hastalık..
İnsanların en vazgeçilmez alışkanlığı olan gezip görme yani turizm de bu illetten payını aldı. Adeta dünya durdu ve bir yerden bir yere gidilemez olundu.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen turizm sektörüne bağlı olarak hava yoluyla insan ve yük taşımacılığında güzel işler de oldu. Bir örnek vermek gerekirse iç turizmin gücünü yitirdiği geçmiş aylarda dış turizmde bir canlanma yaşanıverdi. In coming (dışardan gelen turist) pazarı Rusya’daki Türk kökenli tur operatörleri sayesinde Antalya’da biraz canlandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre:
Antalya 2020 yılının 11 ayında yüzde 80’e yakın bir düşüş gösterdi. Fakat yine de beklentinin üstünde bir rakamla 2 milyon 700 bin yabancı turist misafir etmeyi başardı. (Unutmayın ki bu rakam geçen yıl 14.4 milyon kişiydi.)
Yine de;
Bu 2.7 milyon rakamı bu dönem için bir başarıdır. Başka hiç bir ülkeden ülkemize bu kadar çok turist gelemedi. Bu başarının arkasında bence Rusya’da faaliyet gösteren Türk asıllı büyük tur operatörleri gerçeği yatmaktadır. Bunu rakamlar da doğrulamaktadır.
Rusya’da bu pazarın;
- Yüzde 80’ine sahip on tur operatöründen Neşet-Serhat Koçkar’ın Azur Airlines’a sahip Anex Tur’u ilk sırayı,
- Ural ve Royal Airlines’a sahip Ayhan Bektaş’a ait, OTI (Odeon) Gurubu ikinci sırayı,
- Nordwind ve Pegas Fly Airlines’a sahip Ramazan Akpınar’a ait Pegas Touristic dördüncü sırayı alma başarısı gösterdi.
Tebrik etmek gerek;
Rusya'da kurulu olan Türk şirketlerin bu başarısının bir oligopol (piyasayı kontrol ederek, fiyatları belirlemesi) piyasası kurma ihtimali veya endişesi Rusya’da turizmcileri korkutuyor olabilir, fakat bu bizim için bir gurur kaynağı olmaktadır.
Bu başarıyı gösteren şirketlerin Türk sahipleri, Türkiye’yi daha etkili ve daha sistematik tanıtarak Rusları ülkemize gelmeleri için yönlendirmektedirler.
Demek ki, bu ülke için dışarda birileri çok iyi işler yapmanın gayreti içindeler.
Sadece bunlar mı, başkaları da var tabi. Örnek vermek gerekirse, bu işin sonu ne olur demeden yurt dışında çok büyük yatırımlar yapan gözü kara şirketlerimiz var. Bunlardan biri de dünya markasıdır denilen TAV Havalimanları Holding’dir.
Kovid-19 salgını öncesi Kırgızistan gibi bir coğrafyada havalimanı alacaklarını duyurdular. TAV, pandemi patlayınca vaz geçmeyip, alım için yola devam etti.
Nihai görüşmeler sonunda 415 milyon dolara Almatı Havalimanı’nın çoğunluk hisselerini aldılar. Bu konuda pişmanlık duymadık diyen TAV CEO’su Sani Şener “Yeni yılda alanı teslim alacağız” diyor. Onu ve dünyanın değişik yerlerinde 15 havalimanı işleten, 86 havalimanında şirketleriyle iyi de işler yapan TAV’ı ve çalışanları kutlamak gerek.
Demek ki;
Ülkemiz için çok iyi işler yapanlar da var. Binlerce kez teşekkür ediyoruz onlara.
Elini taşın altına sokan sadece TAV’cılar değil elbette. Yine uzak coğrafyalarda bu ülkenin yüzünü ak eden, çok önemli yatırımlar yapanlardan biri de YDA adlı şirketimiz. Dalaman Havalimanı’nı ve Kazakistan’ın Aktau Havalimanı’nı uzun yıllardır işleten, 1954 yılında kurulan ve adını kurucusu Yaşar Dede Aslan’dan alan YDA Grup, Ukrayna Kiev Boryspil ile Diyarbakır ve Hatay Havalimanları’nı inşa ederek kendini kanıtlamış bir şirket. Başkanlığını Hüseyin Aslan’ın yaptığı bu şirket bir önemli başarıya daha imza atarak, en az 3-4 yılda bitmesi gereken Kazakistan’daki Türkistan Havalimanı’nı sadece 11 ayda bitirerek, Devlet Başkanı Nursultan Nazarbeyev’in de katıldığı bir törenle hava trafiğine açtılar.
Demek ki, bu ülke için yurt dışında da çok iyi işler yapan şirketlerimiz var. Kutlamak gerek.
Ülkesi için iyi işler yapmaya niyetlenen şirketlerden biri de Türk şirketi Ant Yapı:
Rusya’da faaliyet gösteren Ankaralı bir müteahhit olan Mehmet Okay’a ait bu şirket, Sibirya’daki Novosibirsk Uluslararası Tolmaçevo Havaalanı’nın ilk etabının yeniden inşası ihalesini 2019’da kazandı. Türk şirketi Limak, Rus şirketiyle konsorsiyum olarak katıldığı ihaleyi kaybederken, Ant Yapı, bu yarışı 13.6 milyar ruble fiyatla en önde bitirdi. İnşaatın, 2020’de bitmesi planlanıyor. Bu ülke için iyi şeyler yapanlar sağ olsun.
Geçmişe dönüp baktığımızda;
Dünyanın değişik ülkelerinde Türk firmalarının birçok havalimanını inşa ettiğini ve bazı havalimanlarını da işlettiklerini görmek doğrusu beni gururlandırıyor. İşletme süresi dolan ve bırakılan birkaç alanın dışında, sözleşmesi devam edenlerin yani sıra, yeni havalimanlarının inşaat ve işletme ihalelerinin kazanılmasını sabırla beklerken hangi şirketlerin hangi ülke ve şehirlerde, hangi havalimanlarını yaptığını veya işlettiğine bakalım derim.
TAV HAVALİMANLARI (İşletme)
Gürcistan- Batum Havalimanı,
Gürcistan-Tiflis Havalimanı,
Tunus-Enfidha-Hammamet Havalimanı
Tunus- Monastir- Habib Bourguiba Havalimanı,
Kuzey Makedonya- Üsküp Havalimanı,
Kuzey Makedonya- Ohrid St. Paul The Apostle Havalimanı,
Letonya- Riga Havalimanı,
Suudi Arabistan - Medine- Prens
Mohammed Bin Abdülaziz Havalimanı,
Hırvatistan- Zagreb Havalimanı.
TAV İNŞAAT (Yapım)
Katar- Doha- Hamad Havalimanı,
B.A.E- Abu Dhabi - Midfıeld Havalimanı,
Suudi Arabistan- Cidde- King Khaled Havalimanı,
Hollanda- Amsterdam - Schiphol Havalimanı,
Kuzey Makedonya- Üsküp- Büyük İskender Havalimanı,
Bahreyn- Bahreyn Havalimanı,
Mısır- Kahire Havalimanı,
Umman- Muskat Havalimanı,
Suudi Arabistan - Cidde- King Abdul Aziz Havalimanı,
Dubai- Dubai Havalimanı,
Libya -Tripoli Havalimanı,
Libya -Sebha Havalimanı.
LİMAK GURUBU (İşletme)
Mısır-Kahire Havalimanı,
Senegal- Dakar- Blaise Diagne
Havalimanı, (Summa İnşaat ile)
Kosova- Priştina - Adem Jashari Havalimanı.
LİMAK İNŞAAT (Yapım)
Rusya- Kemerova Havalimanı
Rusya - Chelyabinsk Havalimanı,
Rusya - Volgograd Havalimanı,
Rusya - Rostov Havalimanı,
Rusya - Habarovsk Havalimanı,
Kuveyt - Kuveyt Havalimanı.
SUMMA İNŞAAT (İşletme)
Senegal-Dakar-Blaise Diagne Havalimanı (Limak ile)
Nijer- Niamey-Diori Hamani Havalimanı
SUMMA İNŞAAT (Yapım)
Moldovya- Chisinau Havalimanı,
İnguşetya-Magas Havalimanı,
Rusya-Moskova-Vnukova Havalimanı.
KİKLOP İNŞAAT (İyileştirme)
Özbekistan-Semerkant Havalimanı
IC İÇTAŞ (Yapım)
Rusya -Pulkovo Havalimanı,
Bulgaristan- Varna Havalimanı,
Bulgaristan - Burgaz Havalimanı.
MAK-YOL - CENGİZ İNŞAAT (Yapım)
Irak- Erbil Hawler Havalımanı
Irak-Süleymaniye Havalimanı
MAK-YOL İNŞAAT (Yapım)
Irak - Duhok Havalimanı.
ENKA İNŞAAT (Yapım)
Azerbaycan-Bakü Heydar Aliyev Havalimanı. (1998)
MNG İNŞAAT (Yapım)
Azerbeycan-Bakü Heydar Aliyev Havalimanı. (2014)
AUTOBAN MİMARLIK (Tasarım)
Azerbeycan-Bakü Heydar Aliyev Havalimanı.
ALARKO İNŞAAT (Yapım)
Türkmenistan Aşgabat Havalimanı,
Özbekistan Semerkant Havalimanı,
Özbekistan Buhara Havalimanı
Özbekistan Urgenç Havalimanı,
Kazakistan Astana Havalimanı.
Bunlar benim bulabildiğim havalimanı yapan ve işleten şirketlerimiz.
Demek ki;
3 kıtada, 30 ülkede ve onlarca şehirde yaptıkları ve işlettikleri havalimanları ile Türk şirketleri dünyayı uçuruyor. Kim bilir başka hangi ülkelerde Türklere ait şirketler, havalimanları dışında neler yapıyorlar. Türkiye’den buralara iş gücü götürerek insanımıza ekmek kapısı açıyor, inşaat malzemesi ithal ederek ülkemize döviz kazandırıp, kazandıkları paranın da vergisini Türkiye’de ödeyerek milli gelire katkıda bulunuyorlar.
Demek ki bu ülke için çok iyi şeyler yapanlar da var. Sağ olsunlar.
İyi uçuşlar Türkiye’m...
Sevgilerimle,
Musa ALİOĞLU
TUYED - Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği Başkanı
YORUMLAR